ચંદ્ર ગોળ નથી? ગોળ દેખાય છે પણ ચંદ્ર ગોળ નથી! ISRO એ જણાવી મહત્વપૂર્ણ બાબત

ચંદ્ર ગોળ નથી? : ભારતીય અવકાશ એજન્સી ISROનું ચંદ્રયાન-3નું લેન્ડર મોડ્યુલ બુધવારે સાંજે ચંદ્રની સપાટી પર ઉતરશે. તેના સફળ ઉતરાણ પર ભારત ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવીય ક્ષેત્રમાં પહોંચનાર વિશ્વનો પ્રથમ દેશ બનીને ઇતિહાસ રચશે. હવે માત્ર થોડા કલાકો જ બાકી છે.

ચંદ્રયાન-3 આજે એટલે કે ગુરુવારે સાંજે ચંદ્રની સપાટી પર ઉતરશે. આવી સ્થિતિમાં આજે અમે ચંદ્ર સાથે જોડાયેલી કેટલીક ખાસ વાતો જણાવીએ છીએ, જેમાં તેના આકારની પણ વાત છે.

ચંદ્ર ગોળ નથી?

ભારત સહિત સમગ્ર વિશ્વના વૈજ્ઞાનિકો અને સામાન્ય લોકોની નજર ઈસરોના આ મિશન પર ટકેલી છે. તો ચાલો હવે જાણીએ આ ખાસ અવસર પર ચંદ્ર વિશેની તે 10 ખાસ વાતો, જે કદાચ તમે નહીં જાણતા હોવ.

ISRO એ જણાવી મહત્વપૂર્ણ બાબત

1. ચંદ્રનો આકાર ગોળ નથી

તમે પૂર્ણિમાના દિવસે ચંદ્રને ગોળાકાર આકારમાં જોયો જ હશે. પરંતુ વાસ્તવમાં ઉપગ્રહ તરીકે ચંદ્ર બોલ જેવો ગોળ નથી. આ અંડાકાર છે. આ કારણોસર ચંદ્રને જોતી વખતે તમે તેનો કેટલોક ભાગ જોઈ શકો છો. ચંદ્રનું દળ પણ તેના ભૌમિતિક કેન્દ્રથી 1.2 માઈલ દૂર છે.

2. ચંદ્ર સંપૂર્ણ દેખાતો નથી

જ્યારે પણ તમે ચંદ્રને જુઓ છો, ત્યારે તમને તેનો મહત્તમ 59 ટકા જ દેખાય છે. તેનો 41 ટકા ભાગ પૃથ્વી પરથી દેખાતો નથી. એવું કહેવાય છે કે જો તમે અવકાશમાં જઈને આ 41 ટકા ભાગ પર ઊભા રહેશો તો તમને પૃથ્વી પણ દેખાશે નહીં.

3. બ્લુ મૂન શબ્દ પાછળની સ્ટોરી

એવું કહેવાય છે કે ચંદ્ર સાથે સંકળાયેલ બ્લુ મૂન શબ્દનો સૌપ્રથમ ઉપયોગ વર્ષ 1883માં ઇન્ડોનેશિયાના ક્રાકાટોઆ ટાપુમાં જ્વાળામુખી ફાટવાના કારણે થયો હતો. તે પૃથ્વીના ઇતિહાસમાં સૌથી ભયંકર જ્વાળામુખી વિસ્ફોટમાં ગણવામાં આવે છે.

જ્યારે તે વિસ્ફોટ થયો, ત્યારે તેનો અવાજ પશ્ચિમ ઓસ્ટ્રેલિયાના ઘણા ભાગોમાં સંભળાયો. રાખ આકાશમાં ફેલાયેલી હતી. રાખ એટલી બધી હતી કે ચંદ્ર વાદળી દેખાવા લાગ્યો.

4. ગુપ્ત પ્રોજેક્ટ 

વિશ્વમાં એક સમય એવો હતો જ્યારે અમેરિકા ચંદ્ર પર પરમાણુ હથિયારોના ઉપયોગ પર વિચાર કરી રહ્યું હતું. આમ કરીને અમેરિકા સોવિયત યુનિયનને બતાવવા માંગતું હતું કે તે કેટલું શક્તિશાળી છે. આ ગુપ્ત પ્રોજેક્ટનું નામ હતું ‘A Study of Lunar Research Flights’ અને પ્રોજેક્ટનું નામ ‘A119’ હતું.

5. ચંદ્ર પર કેવી રીતે ખાડાઓ પડ્યા

હાલમાં જ ઈસરોએ ચંદ્રની કેટલીક તસવીરો જાહેર કરી છે. જેમાં લોકોએ ચંદ્ર પર ઘણા બધા ખાડાઓ જોયા. આ ખાડાઓ અહીં લગભગ ચાર અબજ વર્ષ પહેલા અવકાશી પદાર્થોની અથડામણને કારણે બન્યા હતા. આ ખાડાઓને ઇમ્પેક્ટ ક્રેટર પણ કહેવામાં આવે છે.

6. પૃથ્વીની ગતિ ધીમી કરે છે

ચંદ્ર પૃથ્વીની ગતિ ધીમી કરી રહ્યો છે. જ્યારે તે પૃથ્વીની ખૂબ નજીક હોય છે, ત્યારે તેને પેરીજી કહેવામાં આવે છે. પછી ભરતીનું સ્તર સામાન્ય કરતાં ઘણું ઊંચું થઈ જાય છે. આ દરમિયાન ચંદ્ર પૃથ્વીની પરિભ્રમણ શક્તિને કાર્ય કરે છે. જેના કારણે પૃથ્વી દર સદીમાં 1.5 મિલીસેકંડથી ધીમી પડી રહી છે.

7. મૂનલાઇટનું રહસ્ય

પૂર્ણ ચંદ્ર લોકોને પ્રકાશથી ભરેલો દેખાય છે. જાણે કે આનાથી વધુ તેજસ્વી બીજું કશું જ નથી. પરંતુ સૂર્ય આ પૂર્ણિમાના ચંદ્ર કરતાં 14 ગણો વધુ તેજસ્વી છે.

8. ચંદ્ર ન તો વિસ્તરી રહ્યો છે કે ન તો સંકોચાઈ રહ્યો છે

લિયોનાર્ડો દા વિન્સી ઇતિહાસમાં પ્રથમ વ્યક્તિ છે જેમણે શોધી કાઢ્યું કે ચંદ્ર સંકોચાઈ રહ્યો નથી કે વિસ્તરી રહ્યો નથી. તેનો અમુક ભાગ જ આપણી આંખોમાંથી અદૃશ્ય થઈ જાય છે.

9. ક્રેટર્સનું નામ કેવી રીતે રાખવામાં આવે છે?

ઈન્ટરનેશનલ એસ્ટ્રોનોમિકલ યુનિયનનું કાર્ય ચંદ્રના ક્રેટર્સ તેમજ ત્યાં મળી આવેલી અન્ય ખગોળશાસ્ત્રીય વસ્તુઓને નામ આપવાનું છે. આ ખાડાઓ એટલે કે ક્રેટર્સનું નામ પ્રખ્યાત વૈજ્ઞાનિકો, કલાકારો અને સંશોધકોના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું છે.

 10. શા માટે દક્ષિણ ધ્રુવ રહસ્યમય છે?

ચંદ્રનો દક્ષિણ ધ્રુવીય પ્રદેશ કે જેના પર ચંદ્રયાન-3 ઉતરવાનો પ્રયાસ કરશે તે ખૂબ જ રહસ્યમય માનવામાં આવે છે. નાસાનું કહેવું છે કે અહીં એવા ઘણા ઊંડા ખાડા અને પહાડો છે, જેની છાયાવાળી સપાટી અબજો વર્ષોથી સૂર્યપ્રકાશના સંપર્કમાં આવી નથી.

ચંદ્રનો દક્ષિણ ધ્રુવીય પ્રદેશ લગભગ 2500 કિલોમીટર પહોળો છે. આ સાથે તે આઠ કિલોમીટર ઊંડા ખાડાની કિનારે સ્થિત છે. આ ઊંડા ખાડાને સૂર્યમંડળનો સૌથી જૂનો ઈમ્પેક્ટ ક્રેટર પણ કહેવામાં આવે છે.

ગોળ દેખાય છે પણ ચંદ્ર ગોળ નથી!

ગ્રહ અથવા ઉપગ્રહમાં હાજર એવા ખાડાઓને ઈમ્પેક્ટ ક્રેટર્સ કહેવામાં આવે છે, જે મોટી ઉલ્કા અથવા ગ્રહોની અથડામણથી બને છે. નાસા અનુસાર ચંદ્રના આ ભાગમાં સૂર્ય ક્ષિતિજથી નીચે અથવા થોડો ઉપર રહે છે. આવી સ્થિતિમાં અહીં દિવસ દરમિયાન ખૂબ જ ઓછો પ્રકાશ પહોંચે છે.

જ્યારે પણ તમે પૃથ્વી પરથી ચંદ્ર જુઓ છો ત્યારે ચંદ્ર ગોળ દેખાય છે. જો અડધો ભાગ પણ દેખાય તો તેનો આકાર ગોળ છે તે જાણી શકાય. જોકે, વિજ્ઞાન નિષ્ણાતોના મતે એવું નથી.આ દરમિયાન તાપમાન 54 ડિગ્રી સેલ્સિયસ સુધી રહે છે.

ચંદ્રયાન 3 જ્યાં ઉતરશે એ જગ્યા છે એકદમ રહસ્યમયી

બીબીસીના એક રિપોર્ટ અનુસાર, ચંદ્ર બોલ જેવો ગોળ નથી, તે માત્ર દેખાવમાં જ દેખાય છે. હવે પ્રશ્ન એ છે કે પછી તેનો સાચો આકાર શું છે. તો જવાબ એ છે કે તે અંડાકાર છે અને સંપૂર્ણપણે ગોળ નથી. વાસ્તવમાં, શું થાય છે કે જ્યારે પણ આપણે પૃથ્વી પરથી ચંદ્રને જોઈએ છીએ.

ત્યારે આપણને તેનો સંપૂર્ણ ભાગ દેખાતો નથી અને તે અંડાકાર બનીને ગોળ દેખાય છે. રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે તેનું કોઈ ભૌમિતિક કેન્દ્ર નથી, જેના કારણે તેને ગોળ ગણી શકાય નહીં.